معماری اسلامی بر پایه‌ی طرح‌ها و نشانه‌های خود، یکی از پیچیده‌ترین و چالش‌برانگیزترین معماری‌های جهان است. در این مقاله به بررسی نشانه‌های معماری اسلامی می‌پردازیم که به طور گسترده در ساختمان‌های مذهبی و عمومی مسلمان استفاده می‌شوند.
1. شکل هفت گوش
از جمله نشانه‌های معماری اسلامی می‌توان به شکل هفت گوش (هفت ضلعی) اشاره کرد. این شکل عموما در نیمه‌های بالایی برج‌ها و منابع آبی یافت می‌شود و به دلایل دینی و فرهنگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به صورت کلی، شکل هفت گوش به عنوان نشانه‌ای از آسمان و خداوند در معماری اسلامی به کار می‌رود.
2. نماد سیمرغ
سیمرغ یک پرنده‌ی افسانه‌ای است که در فرهنگ های مختلف به عنوان نماد زندگی و بازگشت به خانه شناخته می‌شود. در معماری اسلامی، سیمرغ به عنوان نماد بازگشت به خانه مورد استفاده قرار می‌گیرد و در برج‌های مسجد و نیز در سایر قسمت‌هایی از ساختمان‌ها نمایان می‌شود.
3. آبگینه
آبگینه نیز یکی دیگر از نشانه‌های معماری اسلامی است که به صورت عمده در منابع آبی و حوضچه‌های مسجد به کار می‌رود. این نشانه به عنوان نمادی از آب و زندگی استفاده می‌شود و در برخی مواقع به عنوان تزئیناتی در سایر بخش‌های ساختمان‌ها نیز قرار می‌گیرد.
4. نماد بنای قرآنی
بنای قرآنی یا شکل مربعی، نمادی از قرآن در معماری اسلامی است. این شکل به صورت طرح‌های هندسی در کاشی‌کاری‌ها و تزئینات ساختمان‌های مذهبی و عمومی مسلمان به کار می‌رود.
5. نقش‌های گل و بته
نقش‌های گل و بته نیز از دیگر نشانه‌های معماری اسلامی هستند که به عنوان تزئینات در برج‌ها و دیوارهای پوشیده از کاشی‌ها در ساختمان‌های مسجد و عمومی مسلمان به کار می‌روند. این نقش‌ها بر اساس دسته‌بندی‌های هنری و جزئیات گل‌ها، کاکتوس‌ها و حتی دیگر پرنده‌ها می‌توانند باشند.
6. نماد تندیس
نماد تندیس نیز به عنوان یکی دیگر از نشانه‌های معماری اسلامی شناخته می‌شود. در این نماد، صورت‌های افراد و حیوانات به صورت پوشیده شده در ساختمان‌های مذهبی و عمومی مسلمان به چشم می‌خورند.
7. مینار
مینار یا مینارها نیز به عنوان نشانه‌های معماری اسلامی شناخته می‌شوند. این برج‌های بلند به عنوان نشانه از قدرت و شکوه در معماری اسلامی به کار می‌روند. مینارها عموما با استفاده از طرح‌های هندسی و نقوش خطی مزین هستند.
8. ارک
این نشانه به صورت فراوان در ساختمان‌های مذهبی و عمومی مسلمان به کار می‌رود. ارک یا قوس به عنوان یکی از نشانه‌های معماری اسلامی، معمولا با استفاده از تزئینات هندسی و نقوش خطی زیبا، برجسته شده است.
9. حصیر
حصیر نیز به عنوان یکی دیگر از نشانه‌های معماری اسلامی شناخته می‌شود. این نشانه در برخی از ساختمان‌های مسجد و محلّه‌های مسکونی به کار رفته است. حصیر به عنوان نمادی از طبیعت و زندگی استفاده می‌شود.
10. سنگ جاروب
سنگ جاروب نیز به عنوان نشانه‌ای از معماری اسلامی شناخته می‌شود. این نشانه در برخی از ساختمان‌های مذهبی و عمومی مسلمان به کار می‌رود. سنگ جاروب به عنوان نمادی از ثبات و قدرت در معماری اسلامی به کار می‌رود.
11. آجر کاشی
آجر کاشی نیز به عنوان یکی از نشانه‌های معماری اسلامی شناخته می‌شود. در این نمونه، قطعات نازکی از زیره‌های کاشی با استفاده از رنگ‌های متنوع، تشکیل شکل‌های هندسی و نقوش زیبایی را به همراه دارد. این نشانه در ساختمان‌های مذهبی و عمومی مسلمان به کار می‌رود.
12. پیکره حسینی
پیکره حسینی یا پیکره زنجیره‌ای، نیز به عنوان نشانه‌ای از معماری اسلامی شناخته می‌شود. در این نشانه، لوله‌های فلزی به صورت طبقاتی و پشت سر هم به شکل یک زنجیره شکل گرفته‌اند. این نشانه در برج‌های مسجد و ساختمان‌های دیگر به کار می‌رود.
13. حریری
حریری نیز به عنوان نشانه‌ای از معماری اسلامی شناخته می‌شود. این نشانه به صورت رشته‌ای از قطعات از جمله پارچه‌ها، شیشه‌ها و یا آیینه‌ها به هم پیوسته شده است. حریری به عنوان تزئیناتی در ساختمان‌های مذهبی و عمومی مسلمان به کار می‌رود.
14. نقش خطی
نقش خطی یکی از نشانه‌های مهم معماری اسلامی است. این نشانه با استفاده از خطوط و نوارهای زیبا و هندسی، بر روی سطوح ساختمان‌ها یا دیوارها چاپ می‌شود. در برخی از موارد، از نقش خطی به عنوان پوشش و نمای بیرونی ساختمان‌ها نیز استفاده می‌شود.
15. نماد چراغ
نماد چراغ یکی از نشانه‌های معماری اسلامی است که به عنوان نشانه‌ای از روشنایی و روشنایی در ساختمان‌های مذهبی و عمومی مسلمان به کار می‌رود. در این نشانه، چراغ‌ها به صورت طبقاتی برجسته شده‌اند.
در نهایت، نشانه‌های معماری اسلامی به دلیل زیبایی ظاهری و نمادین بودن، همچنان مورد استفاده در ساختمان‌ها و محیط‌های مسکونی و صنعتی قرار می‌گیرند. با توجه به پیچیدگی و چالش‌های خاصی که در طراحی و ساخت ساختمان‌های معماری اسلامی وجود دارد، استفاده از نشانه‌های اصیل و بیشتهم مورد استقبال قرار می‌گیرد. با این حال، در طراحی ساختمان‌های جدید، نیز به کار گیری نشانه‌های معماری اسلامی برای رونق و رویش فرهنگی و هنری در جامعه، مورد توجه قرار دارد.
استفاده از نشانه‌های معماری اسلامی در ساختمان‌ها و شهرسازی، نه تنها می‌تواند صورت مذهبی و فرهنگی یک منطقه را حفظ کند، بلکه به عنوان یک وسیله برای محافظت از میراث‌های فرهنگی و نیز زیبایی‌بخشی به فضاهای عمومی شناخته می‌شود.
در نتیجه، معماری اسلامی با نشانه‌های خود، یکی از پرمخاطب‌ترین و زیباترین معماری‌های جهان است که همچنان در طراحی و ساخت ساختمان‌ها و فضاهای عمومی در جامعه مورد توجه و استفاده قرار می‌گیرد.